Zoals u wellicht weet kan u voor begrafenissen terecht bij een uitvaartverzorger van uw keuze.  Hij/zij regelt alles, alsook de afspraken met de parochie ingeval u een kerkelijke uitvaartdienst wenst.  De pastoor neemt een paar dagen na het overlijden van uw dierbare met u contact op om een moment af te spreken voor een gesprek over de overledene en de uitvaartdienst.  

Waarom zou u kiezen voor een kerkelijke uitvaart?  Omdat u ervan overtuigd bent of het aarzelend wil geloven dat de dood niet het einde is.  Niet ‘amen en uit’, maar het begin van een nieuwe fase in het leven dat God ons geeft.  In een kerkelijke uitvaartdienst ligt daarom de klemtoon niet alleen of zozeer op wat voorbij is, maar wel op wat komt.  Voor de overledene is dat het leven in wat we traditioneel ‘het hiernamaals’ noemen.  Voor de nabestaanden is dat een nieuwe verbondenheid met de overledene ervaren. 

“Jezus zei tegen Martha: ‘Ik ben de verrijzenis en het leven.  Wie in mij gelooft, ook al is hij gestorven en ieder die leeft in geloof aan mij zal in eeuwigheid niet sterven.  Geloof jij dit?’”.  Dit citaat uit het evangelie volgens Johannes (11,25v) geeft kernachtig weer waar het in een kerkelijk uitvaart om gaat.  Kunnen wij de vraag op het einde met een volmondig ‘ja’ beantwoorden?  Hebben we daar toch niet veel vragen bij?  Vragen waar we normaal niet bij stilstaan, maar die bij een overlijden van een dierbare heel confronterend klinken.  Uw ‘ja’ is dan ook geen voorwaarde voor een kerkelijke uitvaart, althans niet voor degene die erom vraagt.  Wij die vanuit de kerk in de uitvaartdienst voorgaan, dienen wél ‘ja’ te zeggen en vanuit ons geloof willen wij ondermeer door deze liturgie getuigen van ons geloof in de hoop dat het u kan inspireren. 

Het eigene van christenen is dat zij samenkomen.  Zij doen dat op zondagen en feestdagen en allerlei belangrijke momenten in het leven.  Als iemand onder ons sterft, dan is dat moment zeker belangrijk genoeg om samen te komen.  Daarmee drukken we niet alleen ons medeleven met de naaste familie uit, maar ook ons vertrouwen dat Gods liefde uiteindelijk overwint.  Natuurlijk zijn er bij een uitvaart mensen van meerdere levensbeschouwingen samen.  Hopelijk kan iedereen ervaren dat dit gebeuren naar vorm en inhoud betekenisvol is voor alle gezindten. 

Een verzorgde uitvaartdienst in de kerk is een zeer mooie en gevarieerde liturgie, niet om aldus ‘in schoonheid te eindigen’, maar omdat we bij het overlijden van een dierbare nood hebben aan een kader van woorden en tekens, muziek en gebaren die ruimte geven aan ons verlangen om recht te doen aan de overledene, om doorheen onze tranen een nieuwe horizon te zien, geloof in het leven, om aan de dood niet het laatste woord te geven. 

Bij een overlijden komen allerlei gevoelens naar boven: verdriet, spijt, boosheid, ... maar ook een gevoel van dankbaarheid.  Dankbaarheid om wat de overledene voor ons heeft betekent; ook dankbaarheid t.a.v. de mensen die onze geliefde in de laatste maanden, dagen en uren hebben bijgestaan; maar ook dankbaarheid om het leven dat God deze mens heeft gegeven.  Een kerkelijke uitvaart is dan ook een soort dankviering.  Hoe kunnen we beter onze verbondenheid met God, met elkaar en deze geliefde dode uitdrukken? 

Geloof in het leven over de dood heen en de hoop op verrijzenis zijn voor christenen centrale geloofspunten, hoe abstract ze in onze wereld ook lijken.  Dit overstijgt immers ons kennen.  Verrijzenis is de rechtlijnigheid van het leven negentig graden ombuigen en een nieuwe dimensie betreden waar geen woorden noch beelden het ware leven beperken ...  Soms hebben we rituelen en woorden nodig waarmee we ons kunnen toevertrouwen aan een werkelijkheid die ons overstijgt, ook met alle vragen en twijfels daar rond. 

Sinds 1 januari 2011 verlopen de kerkelijke uitvaarten standaard zonder toegevoegde eucharistie/communie.  Dit is een goede zaak.  Het komt de sereniteit en de volwaardigheid van de kerkelijke uitvaartliturgie ten goede.  Wél wordt een uitvaart nog aan de eucharistie gekoppeld omdat er in de zondagsviering na de uitvaart voor de overledene wordt gebeden én daarenboven wordt er drie keer per jaar een zgn. ‘kruisjesviering’ gehouden op een zondag, waarin de overledenen van de voorbije maanden worden herdacht en de familie het kruisje met de naam van de overledene kan bevestigen aan het gedachtenispaneel in de kerk. Daar blijven ze tot Allerheiligen. In die viering worden alle families opnieuw uitgenodigd en kunnen zij het kruisje mee nemen om het thuis te bewaren. 

Naast de erkenning van de eigenstandige uitvaartliturgie zijn er nog andere redenen waarom er geen eucharistie meer wordt ingepast in een begrafenisdienst in de kerk.  Er is vooreerst het feit dat er niet zoveel priesters meer beschikbaar zijn om voor te gaan in de liturgie en zij zijn de enigen die mógen voorgaan in de eucharistie.  Heel wat uitvaarten worden voorgegaan door daartoe gevormde gebedsleid(st)ers.  Het is niet goed om een onderscheid te bekomen tussen ‘priesterlijke’ en ‘leken’-uitvaarten, om het zo maar te noemen.  Ook priesters dienen voor te gaan in uitvaarten volgens het liturgisch verloop dat standaard werd voorzien.  Natuurlijk zijn er uitzonderingen mogelijk en dan worden die besproken met de priester die zal voorgaan. 

Een derde reden waarom kerkelijke uitvaarten zonder eucharistie verlopen is de vaststelling dat steeds minder mensen vertrouwd zijn met de eucharistie.  De meeste gelovigen gaan ’s zondags niet meer naar de kerk en zijn vervreemd geraakt van het wezen van de eucharistie en de communie.  De eucharistie is het belangrijkste sacrament van de katholieke kerk en dient dan ook met respect benaderd te worden.  Het is allerminst bedoeld als ‘verfraaiing’ van een uitvaart.  Het is in geen geval een ‘toegevoegde waarde’ in een uitvaartdienst.  Daarom nodigen we de naaste familie liever uit in een kruisjesviering waarin ze worden opgenomen in de geloofsgemeenschap die dan samenkomt en de eucharistie ten volle tot haar recht kan komen. 

We hechten er overigens veel belang aan onze uitvaartdiensten goed te verzorgen en in de mate van het mogelijke rekening te houden met de wensen van de naaste familie.  Er is zeker eigen inbreng mogelijk wanneer de familie dit wenst en quasi niets is onbespreekbaar.  Wij denken dat wij een goede reputatie hebben hoog te houden inzake uitvaarten en we hebben dan ook al vele blijken van waardering in ontvangst mogen nemen, waarvoor nogmaals dank.